İslamiyeti ilk kabul eden sayılı kişilerden biri olan Hz. Osman (ra), hayatı boyunca Peygamberimiz (sav)'e en yakın kişilerden olmuştur. Peygamber Efendimiz(sav)’in damadı ve üçüncü halifesidir. Peygamber Efendimiz(sav)’e iki defa damat olmakla şereflendiği için, iki nur sahibi manasına gelen “Zi’n-Nureyn” lakabıyla anılmıştır.Bedir Savaşı dışında Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)'in tüm savaşlarına katılmıştır.
Hz. Osman müslüman olunca, müşrikler tarafından yapılan işkencelere maruz kaldı. Habeşistan’a hicret etmeye izin verilince eşi olan, Resulullah Efendimiz(sav)’in kızı Rukiyye hanımile Habeşistan’a hicret etti. Böylece Habeşistan’a ilk hicret eden Müslümanlardan biri oldu.
Hz. Ebu Bekir (ra)'ın tebliği vesilesiyle Müslüman olan Hz. Osman (ra), üstün ahlakı ve güzel konuşmasıyla tüm müminlere örnek olan değerli sahabelerden biriydi.
Çok güzel ve etkili bir hitabete sahip olmasının yanı sıra ezberi çok kuvvetli idi ve Yüce Kuran-ı Kerim'i ezberlemişti. Ayrıca yüksek bir hadis ilmine sahip olan Hz. Osman, vahiy katipliği yaparak da İslam'a büyük hizmet vermiştir.
Hz. Osman (ra)’ın Allah yolunda İnfakı
Müslüman olmadan önce ticaret ile uğraşan Hz.Osman zengin bir tüccardı, kabilesi arasında geniş bir çevresi ve büyük itibarı vardı. İslamiyet ile şereflendiğinde Allah'ın kendisine nasip ettiği bu maddi gücü tümüyle, İslam ahlakının yayılması ve Müslümanların refahı için infak etmiştir.
Bulunduğu dönem için büyük bir para olan yirmi bin dirhem ödeyerek Rume kuyusunu satın almış, Medine-i Münevvere'de tatlı su sıkıntısı yaşandığından bu kuyudan parayla su satın alan Müslümanların hizmetine vermiştir.
Tebük seferinde onbin kişilik İslâm ordusunun, bütün ihtiyaçlarını karşılayıp donatmıştır.
Ayrıca Medine'de kıtlık olduğu bir dönemde ise Hz. Osman (ra)'ın Şam'dan gelen, yüz deve yükü buğdayı olan bir kervanısatın almış, daha sonra da bunları Medine'de bulunan fakirlere ve Sahabe-i Kiram'a dağıtmıştır.
Hz. Osman (ra)'ın Halifeliği Süresince Yaptığı Üstün Hizmetleri
Hz. Osman (ra) Hz. Ömer (ra)'ın şehit edilmesi üzerine şura heyeti tarafından halife seçilmiştir. Onun İslam toplumunda bu göreve layık olduğu düşünüldüğü için kimse itiraz etmemiş, herkes ona biat etmiştir. Hz. Osman'ın İslam ahlakının yayılmasında yaptığı en büyük hizmetlerden biri kuşkusuz hilafeti döneminde Kuran-ı Kerim'in çoğaltılıp İslam merkezlerine gönderilmesi olmuştur.
Hz. Osman (ra) döneminde, Kuran-ı Kerim çoğaltılmış, bir örneği Medine'de bırakılarak Mekke, Şam, Küfe, Basra, Mısır ve diğer eyaletlere gönderilmiştir.
Hz. Osman'a bu büyük ve şerefli hizmet sebebiyle de, Kuran-ı Kerim'i yayan anlamında "Nâşirü'l-Kur'an" ünvanı verilmiştir.
Hz. Osman (ra) halifeliği süresince büyük başarılar elde etmiştir.
Onun halifeliği zamanında, Suriye sahillerinde ilk İslam donanması meydana getirilmiştir. Oluşturulan ilk donanma sayesinde Kıbrıs Adası alınmıştır. Bu ilk deniz zaferinin ardından daha sonraki yıllarda diğer Akdeniz adalarına karşı seferler düzenlenmiştir.
Ancak gerek bu deniz seferlerinde gerekse kara savaşlarında Hz. Osman, İslam ahlakının bir gereği olarak daima adaletli ve merhametli bir tutum sergilemiştir. Ehli Kitap’ın haklarını gözetmiş onlara şefkatli ve adaletli davranmıştır.
Hz. Osman (ra) döneminde, bir Ermeni kenti olan Debil'in fethi sırasında, şehirde yaşayan Hristiyanlar, Yahudiler ve mecusilere emanname verilerek , mabetlerin korunacağı garantisi sunulmuştur.
Hz. Osman’ın Halife olduğundamali ve mülki erkana yazdığı şu mektup Kuran ahlakına uygun yönetim anlayışını göstermektedir:
"Cenab-ı Allah, hiçbir şeyi boş yere yaratmamıştır. Her şeyi hak olarak yaratmıştır. Dolayısı ile o, haktan başkasını kabul etmez. Aldığınız şeyleri haklı olarak alın; verdiğiniz şeyleri de hak edene verin. Bilhassa dürüstlüğe ihtimam gösterin. Dürüst davranın ve dürüstlüğü bozan siz olmayın. Çünkü onu bozan kimse, sonradan gelenlerin vebalini de yüklenir. Vefakarlığa dikkat edin, yetimin hakkına tecavüz etmeyin, antlaşmalara da sadık kalın. İyi bilin ki, Allah, yetime zulmedenin düşmanıdır."
Ayrıca yıkılan kiliselerin onarılmasına, yeni havraların ve manastırların inşa edilmesine de her zaman müsaade edilmiştir.
Hz. Osman döneminde Bizans İmparatorluğu'na karşı büyük zaferler kazanılmış, Ermenistan, Kafkas, Horasan, Merakeş, Kerman, Afrika ve daha pek çok bölge, İslam devletinin haritası içerisine alınmıştır.
Hz. Osman (ra)'ın İlk Hutbesi
Hz. Osman (ra), halifeliğinin ilk hutbesini okumak için minbere çıktığında Allah'a hamdü sena ettikten sonra şunları söyledi:
"Ey Müslümanlar! Sizler İslamiyet'le gerçekleşen huzur ve güven nimeti içinde yaşıyorsunuz. Bu nimetle ömrünüzün sonuna yaklaştınız. Eceliniz hayırla sonuçlansın. Elinizden geldiği kadar, gece gündüz çalışıp çabaladınız. Fakat şunu iyi bilin ki, dünyanın mayası aldatıcılıktır. Dünya hayatı sizi aldatmasın, Allah'a karşı mağrur olmayın, gelip geçenlerden ibret alın. Başı boş, vurdum duymaz olmayın, uyanık olun. Allah gafil değildir. O, dünyayı seven, ona bağlanıp da, her yerde hanlar, saraylar yaptıran bizden önceki insanlar şimdi nerde? Uzun süre saltanat süren, dünya hanedanları neredeler şimdi? Dünya onlara vefasızlık etmedi mi? Bari bunlardan ders alın da Allah'ın hakir gördüğü dünyayı, siz de olduğundan çok büyütmeyin. Ahirete, ezeli yurdunuz olan âhirete hazırlık yapın."
Hz. Osman (ra), "Şu ayeti kerimede buna güzel bir örnek var" dedi ve ayeti okuyarak hutbesini bitirdi:
"Onlara, dünya hayatının örneğini ver; gökten indirdiğimiz suya benzer, onunla yeryüzünün bitkileri birbirine karıştı, böylece rüzgarların savurduğu çalıçırpı oluverdi. Allah, herşeyin üzerinde güç yetirendir."(Kehf Suresi, 46)
Hz. Osman (ra)'ın Dilinden Hikmetli Öğütler
"Geçmişten ibret alın da hayra çalışın."
"Allah (cc) size dünyayı, onunla ahireti arayasınız diye vermiştir. Ona meyledesiniz diye değil!"
"Ecel erişmeden yapabileceğiniz hayırlı işler için acele ediniz."
"Ey İnsanlar! Allah'ın emirlerine muhalefet etmekten sakının. Zira Allah'ın emirlerine muhalefet etmekten sakınmak bir ganimet"tir… Kul, gözleri gördüğü halde, Allah'ın kendisini kör olarak haşretmesinden korksun, hikmetten anlayan için tek söz kâfidir. Manen, sağır olanlar zaten hakkı duymazlar. Biliniz ki, Allah kiminle beraber ise o, hiçbir şeyden korkmaz."
Peygamber Efendimiz (sav) Hz. Osman (ra)’ın şehadetini kendisine haber vermiştir
Allah Resulü (sav) Osman (ra)'a haber gönderip çağırttı ve şöyle buyurdu:
"Öldürülüp şehit olacaksın! Sabret, Allah sana sabır versin.
Allah'ın sana on sene altı ay giydireceği -hilafet- gömleğini sakın çıkartma!" Dönüp giderken, Allah Resulü (sav) arkasından şöyle buyurdu: "Allah sana sabır versin. Oruçlu iken şehit edilip öleceksin. Orucunu benimle açacaksın!" (İmam Suyuti, Olağanüstü Yönleriyle Peygamberimiz (sav) el-Hasaisü'l-Kübra, Çeviri: Naim Erdoğan İz Yayıncılık, İstanbul, 2003, s. 729)
Hz. Osman Hicretin 35. yılında (Miladi 657) bazı isyancılar tarafından evinde şehit edilmiştir.
Peygamber Efendimiz (sav)'in Hz. Osman (ra) Hakkındaki Sözleri
"Osman, ümmetimin en hayalısı ve en fazla kerem sahibidir."
"Her Peygamber'in Cennette bir refiki vardır. Orada benim yoldaşım Osman'dır."
"Ey Allah'ım! Osman'ın kıyamet günü, gam ve kederini gider. Çünkü O, bizim nice kederlerimizi giderdi."
"Osman benden, ben de Osman'danım."
