ULTRASONİK YARDIM ÇAĞRILARI

Canlılar birbirlerine tehlikeyi haber verebilecekleri, yaşam bölgelerini ve kendilerini koruyabilecekleri çeşitli savunma stratejilerine sahiptirler. Bunlar kimi zaman kimyasal kimi zaman akustik kimi zaman da görsel veya davranışsal mekanizmalar olabilmektedir. Bu savunma stratejilerinin detayları oldukça düşündürücü ve hayranlık uyandırıcıdır.  Güzel bir örnek olarak kurbağaları inceleyelim:

Kurbağaların savunma stratejileri arasında akustik emisyon savunmaları, tehlike çağrıları, alarm çağrıları ve uyarı çağrıları gibi çok farklı yöntem var. Geçtiğimiz günlerde yapılan bir keşif ile bu savunma yöntemlerine bir yenisi daha eklendi.

Araştırmacıların yeni keşfettiği bu savunma yöntemi Amazon bölgesinde yaşayan bir kurbağa türü olan Yaprak çöp kurbağasına (Haddadus binotatus) ait. Tehlike anında çığlık atan kurbağanın çığlıklarını özel kılan ise insanların doğal olarak duyamayacağı bir ses frekansında olması.

 İnsan kulağı 20 Hz ile 20 kHz arasındaki sesleri duyabilir. Bu aralık üzerindeki sesler mekanik titreşimlerden oluşur. Ultrason olarak adlandırılan bu seslerin frekansının alt sınırı 20 kHz, üst sınırı ise 20.000 Hz'nin üstündedir. İnsan kulağının duyamadığı bu ses dalgaları birçok canlı için çok önemlidir. Çünkü ortamda sabit bir yayılma hızına sahiptirler.  Bu da gözleri iyi görmeyen yarasalar için yönlerini bulmalarını ve avlanmalarını sağlar. Balinalar, kemirgenler ve küçük primatlar da aynı yöntemle haberleşirler. 

Yaprak çöp kurbağası da aynı teknikle, tehlike anında 7 kilohertz (kHz) ila 44 kHz frekans aralığında değişen bir imdat çağrısı yayar. Brezilya'nın Campinas Devlet Üniversitesi'nden araştırmacılara göre yırtıcılara karşı tipik bir savunma hareketi olduğu düşünülen bu çığlık, kurbağanın kendisini tehdit eden yılana saldıracak baykuşu yardıma çağırmasıdır. 

Kurbağanın sırtını kamburlaştırıp, vücudunun ön kısmını kaldırdıktan sonra ağzını genişçe açarak ve başını geriye doğru atarak çıkarttığı bu ses dalgası yüksek frekanslı ses kayıt cihazları ile özel bir yazılım kullanılarak analiz edilebilmiştir. İnsanların birkaç on yıl önce keşfettiği cihazların kaydedebildiği bu sesleri, kurbağalar milyonlarca yıldan beri kullanmaktadır. Üstelik bu haberleşme yöntemi evrimcilerin iddia ettiği gibi canlıların birbirleri arasında bir rekabetin olmadığını, tam tersine yardımlaşma ve dayanışmanın olduğunu göstermesi bakımından da güzel bir örnektir. 

Bütün bunların bilinçli davranışlar olduğu açıkça ortadadır. Oldukça küçük bir beyne ve basit bir sinir sistemine sahip bir kurbağa bilinçli, planlı ve akılcı davranışlar sergilemektedir. Kurbağanın düşünme gibi bir yeteneği olmadığı halde tehlike anında kendisine yardım edecek olan başka bir canlıyı sessiz bir çığlıkla çağırması, bu çağrıyı yaparken insanların 1950’li yıllarda bulduğu ultrasonik ses dalgalarından yararlanması mükemmel bir aklın eseri olduğunu kanıtlar. Çünkü kurbağanın tüm bu detayları bir başka kurbağadan öğrenmiş olmasının imkanı yoktur. Bu sesi duyup gelen baykuşa yem olma ihtimali de vardır. Aslında kurbağanın kendisini bekleyen tehlikeleri nasıl uzaklaştıracağına dair hiçbir fikri de yoktur. Kurbağanın sahip olduğu tüm yapısal özellikleri, zeki yöntemleri ustalıkla kullanmasının tek sebebi Yüce Allah’ın üstün aklının bu canlıda tecelli etmesidir.

Yüce Allah yeryüzünde mükemmel sistemler yaratmış, var ettiği her detayın içine Kendi yüceliğinin ve kudretinin delilleri olan mucizeler eklemiştir. Kurbağanın savunma amacıyla kullandığı haberleşme yöntemi de her gün yeni detayları keşfedilen yaratılış harikalarından biridir. Ayetlerde Rabbimiz’in yaratma ilmi şöyle bildirilmiştir:

“Şüphesiz müminler için göklerde ve yerde ayetler vardır. Sizin yaratılışınızda ve türetip yaydığı canlılarda kesin bilgiyle inanan bir kavim için ayetler vardır.”  (Casiye Suresi, 3-4)

KAYNAKÇA:

- https://link.springer.com/epdf/10.1007/s10211-023-00435-3?sharing_token=vmepuXfaBNwxV_WesrdWz_e4RwlQNchNByi7wbcMAY5Vn4zKFdeOe5mvHZA62xeHkyLrQ7yUk_FZcEg0zzZeEER4AKZ4_jdMp6wnyYPyFWmWGacKhlW3zdEg1BA9_CD6cdePWNJ5qp8d4AvRbO9dkwBUpXMSH7wp1KLIt3w86KE%3D
- https://phys.org/news/2024-04-amphibians-inaudible-humans-defense-predators.html#google_vignette
- https://www.popsci.com/environment/frog-silent-scream/
- https://www.sciencealert.com/this-tiny-frog-emits-a-powerful-ultrasonic-scream-no-human-can-hear
- https://www.iflscience.com/frogs-are-screaming-but-we-cant-hear-them-73687