Günümüzden yaklaşık 10 asır önce yaşamış olan büyük İslam alimi İmam Gazali, ahlakı ve yaşantısıyla tüm müminlere örnek olmuş, pek çok insan yetiştirmiş, büyük hizmetler yapmıştır. Hicri 5. asrın müceddididir. İmam-ı Gazali, 1058 senesinde İran’ın Tus şehrinde dünyaya geldi. İmam Gazali'nin yaşadığı dönem, İslam dünyasının fikri ayrılıklar içinde bulunduğu, Endülüs İslam devletinin yıkılmaya yüz tuttuğu, çeşitli zorlukların yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde, yayınladığı eserler, verdiği derslerle İslam dünyasının aydınlanmasına vesile olmuştur.
İlmi derinliğinden dolayı, 'İslam'ın delili, İslam'ın hak olduğunun ispatı' anlamına gelen "Hüccetü'l-İslam" ve "Zeynü'd-din" sıfatlarıyla anılmıştır. Hüccetü'l İslam, üç yüz bin hadis-i şerifi, ravileriyle birlikte ezbere bilen kimse demektir.
Genç yaştayken dönemin Selçuklu veziri olan Nizamülmülk'ün daveti üzerine Bağdat'a gitmiş, ilim meclisindeki alimler onun ilminin derinliğine ve meseleleri izah etmekteki üstün yeteneğine hayran kalmışlardır. Nizamülmülk, onu günümüzün 'rektörlük' vasfıyla Nizamiye Medresesi'ne tayin etmiştir. Bu görevi süresince İmam Gazali sayısız öğrenci yetiştirmiş ve üç yüz kadar seçkin öğrencisine gerekli olan bütün ilimleri öğretmiştir.
Öğrencileri arasında Muhammed bin Esad et-Tusi, Ebu Mansur Muhammed, Ebu Abdullah Cümert el-Hüseyni, Ebu'l-Hasan el-Belensi gibi pek çok İslam alimi mevcuttur.
İmam Gazali pek çok konuda ilim sahibi olması ile sadece İslam alemince değil, Batılılarca da tanınmıştır. İmam Gazali'nin sahip olduğu üstün ilimler, döneminin Avrupalı filozoflarını her açıdan geride bırakır nitelikteydi. Örneğin, Avrupa'da dünyanın tepsi gibi düz olduğu zannedilirken, İmam Gazali dünyanın yuvarlak olduğunu, karaciğerde kanın zehir ve mikroplardan temizlenip tazelendiğini, kanın madde miktarlarındaki oranın değişmesi ile sağlığın bozulacağı gibi detaylı bilgilerini, bugünkü fizyoloji kitaplarında yer aldığı şekilde delilleriyle açıklıyordu.
Bunlar gibi daha birçok ilmi konu hakkında kitaplarında bilgiler bulunuyordu.
İmam Gazali’nin yaklaşık 1000 eseri vardır. Eserlerinde, İslam dini ve ahlakının hemen her alanı ile ilgili bilgiler olduğu gibi, her yaş ve her seviyedeki insanın kolaylıkla anlayabileceği bir üslup hakimdir.
Ünlü eserlerinden bazıları şunlardır:
İhyâu-Ulumiddin, Kimyâ-ı Seâdet, Cevahir-ül-Kur'ân, Kavâid-ül-Akâid, Mizân-ül-Amel, Dürret-ül-Fahire, Eyyüh-el-Veled, Kıstâs ül-Müstekim
İmam Gazali'nin eserleriyle ilgili olarak Avrupalılar uzun süren ayrıntılı incelemeler yapmışlardır. 1959'da dört Alman ordinaryüs profesör, İmam Gazali'nin kitaplarını okuyarak, İslam dinine hayran olmuşlar ve kitaplarını Almanca'ya tercüme ederek Müslüman olmuşlardır.
İMAM GAZALİ MÜSLÜMANLARIN KARDEŞLİK VE BİRLİK RUHU İÇİNDE YAŞAMALARINININ ÖNEMİNE DİKKAT ÇEKMİŞTİR:
İmam Gazali'nin önemle üzerinde durduğu konulardan biri Müslümanlar arasındaki dostluk, kardeşlik ve muhabbettir. Kıymetli kitabı İhyau Ulumi'd-Din'de, hadis-i şerifler ve ayet-i kerimeler ışığında müminlerin kardeşliğinin önemini şöyle anlatır:
Allah Rasulü (sav) buyuruyor: "Müslüman Müslümanın kardeşidir, ona zulmetmez, onu mahrum bırakmaz, onu perişan etmez." (Buhari ve Müslim)
Birbirinizi kıskanmayınız, birbirinize kin tutmayınız, birbirinize çirkin sözler söylemeyiniz, birbirinize sırtlarınızı dönmeyiniz, kiminiz kiminizi arkasından çekiştirmesin. Allah'ın kulları kardeşler olunuz. (Buhari ve Müslim; Huccetü'l İslam İmam Gazali, İhya'u Ulum'id-din, 3. cilt, s. 315)
Büyük alim İmam Gazali müminlerin birbirlerine bakış açılarının nasıl olması gerektiğini şu sözlerinde çok hikmetli bir şekilde tarif etmektedir:
... Kendilerine daima senden bekledikleri şefkat nazarıyla bakmalısın. Güzelliklerini görüp kusurlarını görmezlikten gelmelisin. Sana yöneldikleri ve seninle konuştukları vakit gözlerini yüzlerinden çevirmemelisin. (İhyau Ulumi'd-Din, sf 431)
İmam Gazali'nin hikmetli öğütlerinden bazıları…
"Allahu Teala'nın her yaptığımızı her düşündüğümüzü bildiğini unutmamalıyız. İnsanlar birbirinin dışını görür. Allahu Teala ise, hem dışını hem içini görür. Bunu bilen bir kimsenin işleri ve düşünceleri edepli olur."
"Ey nefsim, 'sonra tevbe ederim ve iyi şeyler yaparım', diyorsan, ölüm daha önce gelebilir, pişman olup kalırsın. Yarın tevbe etmeyi bugün tevbe etmekten kolay sanıyorsan, aldanıyorsun."
İmam Gazali Hazretleri Hz. Mehdi (as)’ın gelişini müjdelemiştir
Hüccetü'l-İslam İmam Gazali eserlerinde Peygamberimiz (sav)'in hadisleri doğrultusunda ahir zamanda gelecek Hz.Mehdi(as)’ın özelliklerini detaylı olarak anlatmış ve tüm Müslümanları Hz. Mehdi (as)’ın gelişi ile müjdelemiştir.
