4-Бөлүм: Толкундарды Жана Титирешүүлөрдү (Вибрацияларды) Колдонуу

Үн абада жана сууда толкундар абалында жайылат жана бул толкундар кандайдыр бир нерсеге тийсе, кайра кайтат. Эгер керектүү илим жана технологияга ээ болсоңуз, анда кайткан толкундардан бул зат жөнүндө ар кандай маалыматтарды ала аласыз: толкундун булагынын сизден канчалык алыста экендиги, чоңдугу же кайсы багытта, кандай ылдамдык менен баратканы сыяктуу...

Үн жана басым толкундарын колдонуп, нерселердин ордун аныктоо технологиясы 20-кылымда иштеп чыгылды. Бул технология согушта колдонулуу максатында иштеп чыгылса да, учурда чөккөн кемелердин ордун аныктоо же деңиз түбүнүн карталарын чыгаруу сыяктуу максаттарда колдонулууда. Бирок табияттагы жандыктар мындан миллиондогон жыл мурда, али адамдар бул системаларды таба электе, айланага таркаган үн толкундарын колдонушуп, мунун урматында өмүрлөрүн улантып келе жатышкан эле.

Мисалы, дельфиндер, жарганаттар, балыктар жана көпөлөктөр жаратылгандан бери «сонар» (гидролокатор) деп аталган мындай системага ээ жандыктардан. Болгондо да бул системалар учурда биз колдонуп жаткандан бир топ сезгич жана ыңгайлуу.

Жарганат Сонарлары Технологиябыздын Чектеринен Жогору

Сонар системасы суунун ичиндеги суу-асты кемелерди аныктоо үчүн бирден-бир ыкма. Ошондуктан, Америка коргоо министрлиги жарганат сонарларындагы иштөө принциптерин өз сонарларында колдонуу үчүн аракет кылып баштаган.

Американын атактуу илимий журналдарынын бири болгон Science берген бир кабар боюнча, АКШ коргонуу министрлиги бул проект үчүн атайын каражат да бөлгөн. Жарганаттар ээ болгон сонар системасы урматында чымкый караңгыда оңой гана жол таба алаары көптөн бери билинчү. Аягында изилдөөчүлөр бул сонар системасынын жаңы кээ бир сырларын табышты. Мисалы, күрөң курт-кумурскачыл жарганат (Epesicus fuscus) секундасына 2 миллион үстү-үстүнө жыйылган үн чагылышын иштетүү жөндөмүнө ээ. Болгондо да бул чагылууларды болгону 0,3 миллиметрлик бир сезгичтик айырмасы менен кабылдай алат. Бул сандар болсо жарганат сонарынын адам жасаган сонарлардан дээрлик 3 эсе сезгич экенин көрсөтүүдө.59

Жарганаттардын сонар системалуу учуу жөндөмдөрү бизге караңгыда учуу жөнүндө көп нерсе үйрөтүүдө. Ультра-кызыл термалдык сүрөттөлүш системалуу камералар жана үндөн жогорку толкундарды кабылдоочу детекторлор менен жасалган изилдөөлөр жарганаттардын түнкү аңчылык учуштары жөнүндө бир топ көп маалымат алуу мүмкүнчүлүгүн берди.

Жарганаттар жерден көтөрүлгөн бир курт-кумурсканы абада учуп баратканда кармай алышат. Кээ бир жарганаттар олжолорун кармоо үчүн аларды бадалдардын арасында да кубалашат. Чагылган үн толкундарын колдонуп, түнкүсүн асманда бызылдаган бир чымындын үстүнө ыргуу абдан оор. Буга кошумча курт-кумурсканын бадалдардын арасында учканын, айланадагы бардык жалбырактардан үн толкундары чагылаарын ойлоп көрсөңүз, жарганаттын канчалык чоң ийгиликке жетишкенин жакшыраак түшүнө аласыз.

Мындай учурда жарганаттар сонар үндөрүн азайтышат. Мунун себеби айланадагы өсүмдүктөрдөн келиши мүмкүн болгон үн чагылууларынын жаңылтышын алдын алуу. Бирок жарганаттар нерселерди өз-өзүнчө кабылдай алышы үчүн бул ыкма өз башынча жетиштүү эмес. Биринин артынан экинчиси келген чагылуулардын келүү убактысы жана багыттары да айырмаланышы зарыл.60

Жарганаттар суу үстүндө учуп баратканда суу ичүү үчүн же олжолорун жерден кармоо үчүн да гидролокатор системасын колдонушат. Эң уста учуу чеберчиликтерин болсо жарганаттар бири-бирин кубалап баратканда көрсөтүшөт. Жарганаттардын муну кандайча жасай алганын түшүнүү сонар, учуштар жана аныктоо аппараттары сыяктуу көптөгөн технологиялык продукттун өндүрүшүндө жеңилдик бериши мүмкүн. Мындан тышкары, жарганаттардын абдан жогорку жыштыктуу сонар системалары учурда мина издөө технологиясында да тууралууда.61

With their highly developed radar equipment, the AWACS (Airborne Warning And Control System) in Boeing 767 jets is used for early warning and target control purposes.62 AWACS, effective in the air and on land, can identify ships on the surface only and fails when it comes to submarines under the water (which are invisible to AWACS). (Bezen Çetin, "Hava Savunma Sistemleri," (Air Defense Systems) Bilim ve Teknik, Jan. 1995, 33)63

In identifying underwater targets, the Greater Bulldog Bat (Noctilio leporinusi) is far superior to AWACS. This bat's sonar system enables it to hunt fish. It's no exaggeration to think of the bat as a kind of advanced warplane with early warning capabilities. When it locates a fish near the surface of the water, it goes into a dive. On the large feet of the bat, which are ideally designed for seizing fish, there are super sharp, powerful claws. As it approaches its prey, the bat drops its feet below the water, where its thin claws meet no water resistance. These large, sharp and pointed claws give the bat a great advantage when it comes to gripping its prey. ("More about bat echolocation;" http://www.szgdocent.org/resource/ff/f-bateco.htm)64 Some moth species are able to confuse the bats' detection system by means of the high-pitched squeaks they emit. If the bat can't locate the moth, it's unable to catch it. (Phil Gates, Wild Technology, 53.)65 The EA-6B Prowler aircraft currently used by the U.S. military imitate these moths' tactics. It monitors the electromagnetic spectrum and actively denies an adversary the use of radar and communications. ("EA-6B Prowler;" http://www.globalsecurity.org/ military/systems/aircraft/ea-6.htm)66

EA-68 Prowler

Байкалгандай, жандыктардагы өзгөчөлүктөр абдан көп тармакта адамдарга пайдалуу болууда. Аллах Курандагы бир аятта жаныбарлардагы пайдаларга мындайча көңүл бурат:

Чындыгында жаныбарларда да силер үчүн бир сабак (өрнөк) бар; курсактарынын ичиндегилерден силерге ичирүүдөбүз жана аларда силер үчүн дагы көптөгөн пайдалар бар… (Мүминун Сүрөсү, 21)

Дельфиндердин Үн Толкундары Жана Сонар Технологиясы

Дельфиндер баштарындагы «шляпа» («коон») деп аталган атайын бир органдан жыштыгы секундасына 200 миң титирешүүгө жеткен үн толкундарын жөнөтөт. Бул жандык башын кыймылдатып, толкундарды каалаган багытта жөнөтө алат. Жайылган үн толкундары катуу бир нерсеге тийгенде, чагылып дельфинге кайра кайтат. Балыктын оозунун ылдыйкы тарабы кабылдагыч милдетин аткарат. Алынган толкундар алгач ички кулакка, ал жерден болсо мээге жөнөтүлөт. Бул маалыматтар абдан ыкчам жоромолдонот. Мындай жоромолдоо урматында абдан так, даана маалыматтар алынат. Дельфин мунун урматында үн толкуну тийген нерсенин кыймыл багытын, ылдамдыгын жана чоңдугун майда-баратына чейин аныктай алат.67

1. Echo 2. Sound pullse

"Glory be to Him Who has the Dominion of all things in His Hand. To Him you will be returned."(Qur'an,36:83)

Scientists and engineers have built several robots based on the sonar designs in nature. One of these, the robot named "koala," constructed by the K-Team Company, has six sonar units and was designed for remote-control exploration purposes.

Дельфиндин толкундарды жоромолдоо системасы ушунчалык жогорку сыпатка ээ болгондуктан, бир балыктар тобу арасындагы бир даана балыкты да изилдей алат.68 Ал тургай, чымкый караңгыда сууда өзүнөн 3 км алыста турган эки түрдүү металл акчаны бири-биринен айырмалай алат.69

Учурда кемелерде жана суу-асты кемелерде багыт жана максатты аныктоодо SONAR70 (СОНАР70) деп аталган аппарат колдонулат. Сонарлардын иштөө принциби дельфиндердин үн толкундарын колдонуу системасынын дал өзүндөй.

АКШда Йель (Yale) университетинде бир нерсени аныктоо максатында колдонула турган бир робот иштеп чыгылган. Роботто профессор жана электр инженери Роман Куц (Roman Kuc) дельфиндерди туурап жасаган сонар системасы колдонулган. Мындай ийгиликке карабастан, 10 жылдан бери үн-үстү кабылдагычтар жана робот технологиясы жөнүндө изилдөөлөр жасаган профессор Куц табиятка көңүл буруп, мындай дейт:

Roman Kuc

Сонар жасоо үчүн табиятты тереңирээк изилдешибиз керек, байкабай калган бир нерселерибиз болушу мүмкүн.71

Бирөө сизге үн толкундары деңиз суусунда секундасына 1500 метр ылдамдык менен кыймылдайт деп айтса жана мындай бир суроо узатса: сиз ичинде турган суу-асты кемеден бир кемеге жөнөтүлгөн үн толкундары 4 секундадан соң кайра келип жатса, кеме канчалык алыста?

Эсептөөлөр натыйжасында 3 км деп аныктайсыз. Дельфиндер да ушул сыяктуу эсептөөлөрдү эч кыйналбастан жасашат. Бирок албетте, дельфиндер үн толкундарынын суудагы таркоо ылдамдыгын да, кагылуу процессин да, сандарды бөлүүнү да билбейт. Бул болсо бизге бардык бул жумуш-процесстердин дельфиндер тарабынан жасалбаганын, алардын бир гана Аллах аларга буйрук кылгандай кыймылдаганын апачык көрсөтөт.

Right: Part of a sonar circuit Operators trained to interpret the data sit at the consoles of the most developed sonar systems. Yet dolphins, which evolutionists maintain are more primitive than man, have no need of such operators.	Evolutionists claim that dolphins' sonar emerged as the result of a series of changes caused by different factors. ("National Geographic TV's Undersea Fairy Tales;" www.darwinism-watch.com/ nat_geo_tv_undersea_tales.php) This is as senseless and meaningless as claiming that wind or earth tremors brought together thousands of pieces of electrical equipment on a shelf and formed a sonar circuit.

Жарганат Сонарларынан Көзү Майыптарга Чечүү Жолу

Илимий изилдөөлөр алдыга жылган сайын жандыктардын таң калыштуу өзгөчөлүктөрүнө жакыныраактан күбө болуудабыз. Сөз болуп жаткан өзгөчөлүктөр күнүмдүк жашообузда жумуш орундарынан ооруканаларга чейин көп жердеги ар кандай көйгөйлөргө чечүү жолдорун сунууда. «Найк» (Nike) фирмасынын «Ааламдык жумуш мүмкүнчүлүктөрү» генералдык мүдүрү Дарки Уинслоу (Darcy Winslow) бул багытта мындай дейт:

Көп фирмалар эми Уинслоудун сөздөрү багытында бир иштөө стратегиясын жасашууда. Ошондуктан, эми бир биолог менен электрондук инженердин же механикалык адистин чогуу иштеп жатканын көрүүгө болот.

Жарганаттардын сонарынан таасирленген инженерлер кичинекей бир сонар түзүлүшүн бир көз айнекке туташтырышты. Көз айнекти колдонгон көзү майыптар белгилүү бир көнүгүү мөөнөтүнөн соң тоскоолдуктарга тийбестен баса алышкан, ал тургай велосипед да айдай алышкан. Бирок көз айнек долбоорчулары мунун эч качан адамдын көзүндөй боло албашын же жарганаттыкындай натыйжалуу болбошун түшүнүп турушат.

Өз чөйрөсүндө адис адамдар көчүрмөсүн да жасаганга кыйналган мындай кемчиликсиз өзгөчөлүктөрдүн жарганатта кокустан пайда болгон болушу, албетте, эч мүмкүн эмес. Бул жерде унутпаш керек болгон дагы бир жагдай бар: бул жерде «өзгөчөлүк» деп атаган нерселер негизи бири-бири менен абдан тыгыз байланыштуу, татаал системалар. Бул системалардын бир бөлүкчөсүнүн да кем болушу бүт системанын ишке жарабай калышына алып келет. Мисалы, жарганаттар үн толкундарын таркатышса, бирок таркаткан толкундарды кайра кабылдап, баалай алышпаса сонар системасы деген нерсе жок болот.

Жандуулардагы мындай кемчиликсиз, толук кандуу долбоорлор илимий эмгектерде «бир бөлүгүн да бөлүүгө мүмкүн болбогондой комплекстүүлүк» деп аталат. Б.а. жөнөкөйүрөөк абалга алып келингенде, маанисиз жана иштебей турган абалга келе турган долбоор... Жандуу организмдердин баарында жана бардык системаларында бар болгон мындай «бир бөлүгүн да бөлүүгө мүмкүн болбогондой комплекстүүлүк» өзгөчөлүгү эволюция теориясынын «жөнөкөйдөн татаалды көздөй баскычтуу эволюция» деген негизги логикасын кыйратууда. Себеби акыркы абалына келмейинче эч кандай ишке жарабаган бир системанын миллиондогон жылдар бою жашап, толукталышын күтүшү эч логикага сыйбайт. Бир жандык бардык системалары толук болгондо гана жашоосун жана урпагын уланта алат. Системадагы бөлүкчөлөрдүн убакыттын өтүшү менен боло турган ойдон чыгарылган бир эволюциянын толукталышын күтүп отуруу мүмкүнчүлүгү да жок. Бул болсо бардык жандыктардын алгач пайда болгондо эле азыркыдай өнүккөн жана кемчиликсиз түзүлүштөрү менен бирге жаратылгандыгынын апачык бир далили.

Жаныбарларды да башка бардык жандыктар сыяктуу өзгөчө бир жаратылыш менен Аллах жараткан. Бир аятта бул жаратуу мындайча кабар берилүүдө:

Жана (Ал) айбанаттарды да жаратты; аларда силер үчүн (көп) пайдалар, жылуулуктар бар жана алардын этинен жейсиңер. (Нахл Сүрөсү, 5)

Жарганаттагы Өзгөчө Долбоор Жолдорубузду Кантип Коопсузураак Кыла Алаарыбызды Үйрөтүүдө

Эдинбург (Edinburgh) университетиндеги изилдөөчүлөр бир жарганат сыяктуу эхолокация менен жолун таба ала турган акылдуу кулактарга ээ бир робот үстүндө эмгектеништи. Университеттин информатика бөлүмүнөн Жозе Кармена (Jose Carmena) жана кесиптештери жасаган бул роботун «RoBat» деп аташты. RoBat'ке бир ооз сыяктуу кызматын берген бир үн булагы жана эки туруктуу үн кабылдагычы коюлду. Анда соң роботтун оозу жарганаттагы сыяктуу чагыла турган үн толкундарын (жаңырыктарды) тарката турган кылып жасалды.

RoBat'тин долбоорунда жаңырыктарды эң жакшы колдонуу үчүн жарганаттын башка өзгөчөлүктөрү да эске алынды. Жарганаттар чагылтылган үн толкундарынын жыштык аралыгын аныктоо үчүн кулактарын кыймылдатат жана ушундайча тоскоолдуктардан оңой өтүп, олжолорун таап кармашат. RoBat болсо жарганаттагы сыяктуу кемчиликсиз бир механизмге ээ болушу үчүн үн-үстү кабылдоочулар менен жабдылды.

Табияттан илхам алынып даярдалган мындай үн кабылдагычтар урматында бир күн жолдор коопсузураак абалга келет деген ойлор бар:74

Мерседес, БМВ сыяктуу унаа өндүрүүчүлөр арткы ылдамдыкка (скорость) салынганда, иштеп баштаган үн-үстү кабылдагычтарды колдонушууда. Айдоочу бул кабылдагычтар урматында артында турган унаа же бир нерсеге канчалык жакындаганын биле алууда.

Булганычка Карата Балык Детектору

Батыш Африка пил балыгы (Gnathonemus petersii) Африканын 27oC даражалык ысык жана ылай сууларында жашайт. Ата мекени Нигерия болгон 10 см чоудугундагы бул балык ылай сууларда көздөрүн абдан аз колдонот. Жолун куйрук тарабындагы булчуңдарынан тынымсыз таркаткан электрдик сигналдары менен табат. Демейде мүнөтүнө 300-500 сигнал чыгарат. Бирок суунун булганычтык деңгээли жогорулаган сайын мүнөтүнө чыгарган сигнал саны 1000ден ашышы мүмкүн.

Англиянын Борнмут шаарында булганычтыкты өлчөө үчүн пил балыктарынан пайдаланып, жасалган детекторлор колдонулууда. Борнмуттагы бир суу фирмасы Стоур (Stour) дарыясынан алган суу өрнөктөрүн 20 пил балыгынын текшерүүсүнө берген. Ар бир балык дарыядан келген суу менен толтурулган бир аквариумда жашатылууда. Аквариумдардагы кабылдагычтар сигналдарды алып аларга туташкан компьютерлерге жөнөтүшүүдө. Эгер суу булганыч болсо балыктын көбөйгөн сигналдары аныкталып, компьютер аркылуу сигнал алынууда.75

The electric eel Electrophorus electricus lives in the Amazon. Two-thirds of its two-meter long body is covered in 5,000 to 6,000 electricity-producing disc-like plates that produce 550 V / 2 A of electricity. The shock is sufficient to stun fish up to two meters away. ("Iste Doga," Bilim ve Teknik, Nov. 1985, 11.76 Scientists imitate the electric eel's defense mechanism, using the same principle as it employs today. That the eel can release such a strong discharge of electricity is truly a miracle of creation. It's out of the question for this exceedingly complex system involved to have come about in stages: If the fish's electricity production fails to function completely, it will give it no advantage. In other words, every part of the system must have been created flawlessly and at the same time. Middle: An electric stun gun Right: An electric eel

	You can use electrical signals to locate an object or for communications, but need to have accumulated scientific technology to do so. Even today, very few countries have reached that level. Yet some electric eels possess organic radar around their bodies that give off electrical signals that bounce back from its surroundings, letting the animal obtain information about the size, speed and motion of the objects around it. The eel can also obtain information about the gender and maturity of another electric eel, and then invite it to mate or frighten it off.77 (W. M. Westby, "Les poissons électriques se parlent par décharges," Science et Vie, no. 798, Mar. 1984) Considering the complicated nature of our radar and communications systems, we can better understand the marvelous creation within the eel's body.
The glass knife fish (Eigenmannia virescens) locates objects in much the same way as humans calculate distance. We calculate distance according to the distance between sound waves and the time waves from the object take to reach our ear. This takes place in a little as 1/15,000 second. Instead of the sound waves, however, the glass knife fish emits electrical signals and detects perturbations in the self-generated electric field due to nearby objects. As California University researchers G. Rose and W. Heilingenberg discovered, the fish can perform these calculations in 400 billionths of a second, like a super-computer. ("Harika Balik," (Wonderful Fish), Hakan Durmus, Bilim ve Teknik, Mar. 1991, 43)