Sonuç
Kitap boyunca anlatılanlardan anlaşılmaktadır ki, alaycılık Allah'ın razı olmadığı, müminlerin şiddetle sakındıkları, inkar edenlere has bir davranış şeklidir. Ancak Kuran ahlakını yaşamayıp, cahiliye ahlakını tercih eden insanlar, alaycılık yüzünden kendilerini son derece sıkıntılı bir ortama sokarlar. Her an alay edilme, küçük düşürülme, insanların alay dolu bakışlarına maruz kalma gibi endişelerle yaşamlarını sürdürürler. Böyle yıpratıcı bir ortamdan gerçek anlamda kurtulabilmelerinin tek yolu ise Allah'tan korkup sakınmak ve O'nun emrettiği Kuran ahlakını yaşamaktır.
Bu kitapta işlenen konulardan bir diğeri de cahiliye toplumu insanlarının alaycılıklarını, dine ve müminlere karşı kullanmalarıdır. İnkarcılar bu tavırlarıyla kendilerini yücelttiklerini ve bundan dolayı bir zarar görmeyeceklerini zannediyor olabilirler. Fakat kitap boyunca anlatıldığı gibi Allah'ın dinine, elçilerine ve müminlere karşı alaycı davranışlarda bulunan kişiler bilmelidirler ki, bu çirkin tutumlarına bir son verip tevbe etmedikleri takdirde, dünyada ve ahirette bu azgınlıklarının karşılığını mutlaka alacaklardır. Üstelik bu, şiddetli bir karşılık olacaktır. Din ahlakından uzak insanlar, Allah'ın kendilerini her an duyduğunu ve her an gördüğünü unutmamalıdırlar. Onlar alaycı sözler sarf ederken veya içlerinden alay dolu düşünceler geçirirken, Allah onların üzerinde şahittir. Ve tüm sözleri, davranışları ve düşünceleri hesap günü karşılarına getirilecektir:
Allah'ın göklerde ve yerde olanların tümünü gerçekten bilmekte olduğunu görmüyor musun? (Kendi aralarında gizli toplantılar düzenleyip) Fısıldaşmakta olan üç kişiden dördüncüleri mutlaka O'dur; beşin altıncısı da mutlaka O'dur. Bundan az veya çok olsun, her nerede olsalar mutlaka O, kendileriyle beraberdir. Sonra yaptıklarını kıyamet günü kendilerine haber verecektir. Şüphesiz Allah, herşeyi bilendir. (Mücadele Suresi, 7)
Sonuç olarak en akılcı davranış, bu kötü ahlaktan hemen vazgeçmek ve tevbe ederek bir daha asla dönmemektir. En güzel davranış ise Allah'a teslim olmak, O'nun dinini yaşamak ve güzel ahlaklı olmaktır. Böyle yapanlar açıktır ki, dünyada ve ahirette kazanacaklardır. Çünkü Allah, güzel davranışlarda bulunan kullarına güzelliği vaat etmiştir. Ayetlerde şöyle buyrulmaktadır:
Şüphesiz muttaki olanlar, cennetlerde ve pınarlardadırlar; Rablerinin kendilerine verdiğini alanlar olarak. Çünkü onlar, bundan önce ihsanda (güzel davranışta) bulunanlardı.
(Zariyat Suresi, 15-16) Göklerde ve yerde olanlar Allah'ındır; öyle ki, kötülükte bulunanları, yaptıkları dolayısıyla cezalandırır, güzel davranışta bulunanları da daha güzeliyle ödüllendirir. (Necm Suresi, 31)
Sen Yücesin,
bize öğrettiğinden başka bizim hiçbir bilgimiz yok.
Gerçekten Sen, herşeyi bilen,
hüküm ve hikmet sahibi olansın.
(Bakara Suresi, 32)
