بۆ ئه‌ وه‌ ى هه‌ ستى په‌ شيمانى نه‌ چێژيت له‌ ڕۆژى دواييدا


"خوا ض ثيَويستيةكى بة سزادانى ئيَوة هةية ئةطةر سوثاسطوزاربن و ئيمان و باوةرِى دامةزراوتان هةبيَت ؟ ثةروةردطاريش هةميشةو بةردةوام سوثاسطوزارى بةندة ضاكةكانيةتى و زاناو ئاطاية ثيَيان " [ س - النساء - 146 – 147 ] .

ئادةميزاد بة لاوازي و كةموكورِيةكى زؤرةوة دروست كراوة. لة ماوةى ذيانماندا زؤر شت لةبير دةكةين و هةلَةو طوناهى بيَذماريش ئةنجام دةدةين. بةلاَم بةهؤى تؤبةكردنةوة, كة ثةروةردطار وةكو ضاكةيةكى زؤر ثيَمانى بةخشيووة, هةموو كات دةكريَت لةم ذيانةدا هةلَةكانمان رِاست بكةينةوة. لة رِاستيدا, ئةم دنياية تةنها بؤ ئةو مةبةستة دروستكراوة كة ئيَمة تيَيدا تاقى دةكريَينةوة و تاقى كردنةوةشمان ديَتةثيَش, ثاك دةكريَينةوة لةو هةلَةو تاوانانةى كةلةم دنيايةدا كردوومانة. ئةمةش ثيَدةضيَت بة قوولَى ثةشيمانمان بكاتةوة لة هةلَةكانمان ياخود لةو رِيَطا و جيَطايةى كة ذيانمانى ثيَ بةرِيَوة دةضيَت. هةرضةنديشة كة هةموو كات دةكريَت برِيارى ثةشيمان بوونةوةمان بدةين. بةهةبوونى ذيانى ئةم دنياية, لة رِيَطاى ئةو ثةشيمانيةوة دةتوانين داواى ليَخؤشبوون لة خواى طورة بكةين و هيواو ئاواتمان بة ليَخؤشبوونى هةبيَت.

ثةروةردطار لة قورئانى ثيرؤزدا موذدةى خؤشيمان ثيَدةدات كةلة هةموو طوناهيَك خؤش دةبيَت كةبة دلَسؤزي و رِاستطؤيانةوة تؤبة دةكات. ثةروةردطاريش ئاطادارة بةهةر بيرو بؤضون و ووشةيةك كةلة ناخمناندا هةية. زاناية بةوةى كة ئيَمة رِاستطؤو دلَسؤزين بؤى ياخود نا. ثةروةردطار لة قورئانى ثيرؤزدا باسى نزيكى خؤى دةكات لة بةندةكانى :

" ثةروةردطارتان زؤر زاناترة لةخؤتان بةوةى كةلة دلَ و دةرونتاندا هةية, خؤ ئةطةر ضاك و ثاك و رِيَك و ثيَك بن, ئةوة بةرِاستى ئيتر ئةو زاتة بؤ تؤبةكارو ثةشيمانان زؤر ليَخؤشبوو بةخشندةية " [ س – الاسراء – 25 ].

ليَرةدا رِاستيةكى طرنط ديَتة ثيَشةوة, ئةويش ئةوةية كة دواى مردن, بةهيض شيَوةيةك ناكريَت بةلَطةو ثاساو بهيَنيتةوة بؤ ئةو طوناهو تاوانانةى كةلة دنيادا ئةنجامت داوون, مةطةر خوا ويستيَكى ترى هةبيَت. كةواتة نابيَت تةنها يةك ضركةش كةلةم ذيانةدا هةمانة لةدةستى بدةين. هةرضةنديشة ضركةو خولةكةكان بةضاو تروكانيَك لة ذيانماندا تيَدةثةرِن, ئةوةندةى تر نزيكمان دةكةنةوة لة مردن. هةرطيز ناتوانين يَشبينى بكةين كاتيَك مةرط بةرؤكمان دةطريَت. كات و كاتذميَرو خولةكى مردن هةرطيز ناتواندريَت بزاندريَت. بةدلَنيايشةوة رِؤذيَك ديَت هةموومان دةمرين و حةق و حيسابمان لةطةلَدا دةكريَت لةسةر كاروكردةوةكانمان لةبةردةم بارةطاى ثةروةردطاردا. لةبةر ئةم هؤية, ثيَويستة مروظ هةميشة لةبيرى بيَت كة لةوانةية كاتيَكى زوو بمريَت. جا بؤ ئةوةى ثةشيمانى دات نةطريَت لة رِؤذى دواييدا, دةبيَت ضاو بة ذيانى خؤتدا بخشيَنيتةوة.

ئةطةر ئيَستا ئةو كاتة بيَت كة فريشتةكانى مةرط ديَنة لات و رِؤحت دةكيَشن, ئايا دةتوانيت حسابى ئةو هةموو سالاَنة بكةيت كةلةم ذيانةدا بةسةرت بردووة؟

ئايا تاكو ئيَستا ض كاروكردةوةيةكت ئةنجامداوة كة ببيَتة مايةى رِةزامةندى ثةروةردطار ؟

ئايا بةثيَى يَويست ئاطاداربوويت و ووردبين بويت لة بةجيَهيَنانى فةرمانةكانى ثةروةردطار ؟

لةوانةية كةسيَك وةلاَمي رِاست و سةلميَندراوى نةبيَت بؤ ئةو ثرسيارانة. بةلاَم ئةطةر تؤبة بكات و بةدلَسؤزي و رِاسطؤيةوة تؤبةكةى جيَبةجيَبكات لة ذياندا وةهروةها كاروكردةوةى ضاك بكات كة جيَطاى رِةزامةندى ثةروةردطار بيَت, ئةوة ئةو كةسة دةتوانيَت هيواو ئاواتى بة ليَخؤشبوونى ثةروةردطار هةبيَت. ثيَغةمبةرى خوا ( محمد –د.خ ) هةميشة داواى ليَخؤشبوونى لة ثةروةردطار دةكرد, دةيفةرموو :

" سويَند بة خوا, داواى ليَخؤشبوون لة ثةروةردطار دةكةم وةبةليَخؤشبوونةوةى دةطةرِيَمةوة لاى, هةموو رِؤذيَك زياتر لة حةفتا جار (تؤبة دةكةم ) " ( بخاري ) .

ثيَويستة ثةروةردطار بكةينة ثةناطةى خؤمان, كة هةردةم ليَبوردة و ميهرةبانو قبولَكةرى تؤبةية. بةدلَنيايشةوة ثةروةردطار ثاداشتى ئةوانة دةداتةوة كة كؤلَ نادةن و بةردةوامن لة رِووكردن ليَى. بيَطومان خوا لة بةندةكانى خؤي خؤش دةبيَت بة تايبةتى ئةوانةى كة باوةرِيان ثيَى هيَناوة وةهةروةها ثاداشتى كاروكردةوة باشةكانيان دةداتةوة بةثيَى ئةوةى كة كاميان ضاكترين و باشترين كارى ئةنجام داوة. ثةروةردطار لةم ئايةتةى خوارةوةدا ئةو موذدة خؤشةمان ثيَ رِادةطةييَنيَت :

" ئةوةى لاى ئيَوةيةو بة ئيَوة بةخشراوة, تةواو دةبيَت, بةلاَم ئةوةى لاى خواية ( لةثيَناو ئةودا دةيبةخشيَت ) هةر دةميَنيَتةوة, سويَند بةخوا بيَطومان ثاداشتى ئةوانةى كة خؤطرو ئارامطربوون بة جوانتر دةدةينةوة لةوةى كة ئةوان دةيانكرد. ئةوةى كاروكردةوةى ضاكةى كردبيَت, ثياو بيَت يان ئافرةت, لة كاتيَكدا برِوادار بيَت, سويَند بةخوا بة ذيانيَكى كامةران و ئاسوودة لة دنيادا دةيذيَنين, لة قيامةتيشدا ثاداشتيان بة جوانتر دةدةينةوة لةوةى كة ئةوان دةيان كرد " [ س – النحل – 96 – 97 ].

هةروةها ثيَغةمبةرى خوا ( محمد, د.خ ) بانطيَشتى برِواداران دةكات بؤ ثةلة كردن لة ئةنجامدانى كاروكردةوةى ضاك و موذدةى خؤشيان ثيَدةبةخشيَت بةوةى كة ثةروةردطار ثاداشتيان دةداتةوة طةر وابكةن :

" ثيَغةمبةر (د.خ ) دةفةرمويَت : كاروكردةوةى ضاك ئةنجام بدةن,بؤ هةموو كةسيَكيش ئاسانة كة ئةنجاميان بدات ( ئةو كاروكردةوانة جيَطاو شويَنى ئةو كةسة ديارى دةكةن ), ثاشان فةرمووى : هةر كةسيَك خيَرو خيَرات بكات و ئةركةكانى بةرامبةر ثةروةردطار جيَ بةجيَ بكات و برِواى بة ثاداشت كردنةوةى هةبيَت لةلايةن خواوة ( وةكو ئةوةى كة ثةروةردطار قةرةبوويان بكاتةوة بؤ هةموو ئةو كارانةى كةلة ثيَناويدا كردوويانة و بةخشيويانة و ماندو بوونة ), ئةوة ئيَمةش (ثةروةردطار دةفةرمويَت ) رِيَطاى خيَرو ضاكةى بؤ ئاسان دةكةين, بةلاَم بؤ ئةوانةى كة ضاوضنؤك و رِةزيلن, تووشى رِيَطاى شةرِو ناخؤشيان دةكةين " ( بخاري ).

هةرطيز لةبير مةكة كةلة هةمووكاتيَكدا دةكريَت هةر يةكيَك لة ئيَمة رِووبةرِووى مةرط ببيَتةوة و هةست بة ثةشيمانيةكى زؤر بكات, ئةوكاتةش هيض دةرفةتيَكى ترمان بؤ نارِةخسيَندريَتةوة بؤ ئةوةى بطةرِيَينةوة ذيانى دنيا تا هةلَةو تاوانةكانمان رِاست بكةينةوة. بؤية, نابيَت زياتر لةمة كات لةدةست بدةيت و داواى تؤبةو ليَخؤش بوون لة ثةروةردطار بكةو وةهةروةها ذيانمان بة فةرمايشتةكانى ثةروةردطار و سوننةتةكانى ثيَغةمبةر ببةينةسةر. ئةمةش تةنها تاكة رِيَطاية بؤ بوون بة بةندةى ثةروةردطار كة سؤزو ميهرةبانى بة بةندةكانى دةبةخشيَت. جاريَكى تريش دووثاتى دةكةمةوة كة ئةمة تةنها تاكة ريَطاية بؤ بةدةست هيَنانى بةهةشت,كة شويَن و جيَطاى هةميشةيية ثةروةردطار بؤ برِوادارة دلَسؤزةكانى تةرخانى كردووة.