سه‌ر ه تاى پةشيمان بوونه‌ وه‌ ى بێباوه‌ ڕان: مه‌ رگ


" هةموو كةسيَك دةبيَت مردن بضيَذيَت, بيَطومان ئيَمة ئيَوة تاقى دةكةينةوة بة ناخؤشى و بةلاَََو خيَروخؤشى, سةرئةنجام هةر بؤلاى ئيَمة دةهيَندريَنةوة " [ س – الا نبياء– 35 ]

ئةو كةسانةى باوةرِيان بة رِؤذى دوايى نية, مردن بة دواهةمين ويَرانكةر دادةنريَت بؤيان. سةروراى ئةوةى كة ئةمة تيَرِوانينيَكى بةخةوشة, بةلاَم مةرط هةرطيز كؤتايى نية بؤ برِواداران, بةلكو سةرةتاى ذيانيَكى ضاوةرِوانكراوة بؤيان, كة بة باشترين و طونجاوترين دةستثيَكى بةهةشتيَكى نةبرِاوة و هةميشةيى دادةندريَت, دوور لة هةموو ناخؤشى و ترسو دلَةرِاوكيَيةك. كةضى بةثيَضةوانةوة,بؤ خوانةناسان مةرط بة قؤناغى طواستنةوةى ذيان بؤناو دؤزةغ دادةندريَت كة سةخترين و ناخؤشترين سزاى تيَدا دةضيَذن.

ئةو كةسانةى دةرك بةو رِاستية دةكةن كة بة مردنيان لة كؤتايةكى خؤشدا دةذين, لةو كاتةى كة مردنيان بةسةردا ديَت, ئةوسا سةرةتاى خؤشيةكانيان دةست ثيَدةكات. مرند و خؤشى هاوكات لةيةك كاتدا رِوودةدةن. بةلاَم بىَ باوةرِان رِووبورِووى ثةشيمانيةك دةبنةوة كة هةرطيز طةرِانةوةى بؤنية, ضونكة ئةوان ثيَشوةختة لةو رِاستية ئاطاداركرابونةتةوة, كةضى ثشتطويَيان خست و فةرامؤشيان كرد.بؤية, بة ويست و فةرمانى ثةروةردطار هةموو ساتيَك هةستى ثةشيمانى دةضيَذن و هةرطيز هةناسةى ثةشمانيان كورت نابيَتةوة.

سةرةراى ئةوةى كة زؤربةى خةلَك بير لة مردن ناكةنةوة, بةلاَم مردن كؤتايةكى بيَضارة و حةتمية. بؤيةش ثةروةردطار مردنى داناوة تاوةكو ببيَتة كؤتايةكى يةكلاكةرةوةى ذيانى ئةم دنياية. تاكو ئيَشتا هيض يةكيَك لة خزمو هاوريَ و دؤستة نزيكةكانت رِزطارنةكراون لة مردن. بةدلَنيايشةوة هةموو كةسيَك دةبىَ تامى مةرط بضيَذيَت. ثةروةردطار لة ضةندين ئايةتدا باسى ئةو رِاستيةمان بؤ دةكات:

" ( دلَنيابن) لةهةر كوىَ بن مردن يةخةتان ثيَدةطريَت, با لةناو ضةندةها قةلاَ و شويَنى سةخت و قايميشدا بن " [ٍ س – النساء - 78 ].

" (ثيَيان بلَىَ ئةى ثيَغةمبةر) بةرِاست ئةو مردنةى كة رِادةكةن لةدةستى هةر يةخةتان دةطريَت, لةوةودواش دةطةرِيَندريَنةوة بؤلاى كةسيَك كة زاناية بة نةهيَني و ئاشكرا, ئةوسا ئاطادارتان دةكات بةوةى كة دةتانكرد " [ س – الجمعة – 8 ].

" كاتى مةرطى هةركةسيَك هات, هةرطيز خوا دواى ناخات و مؤلَةتى زياترى ثيَنادات, ثةروةردطاريش زؤر ئاطاية بة هةموو ئةو كاروكردةوانةوةى كة ئةنجامى دةدةن " [ س – المنافقون – 11 ].

كةواية, ئايا بة رِاستى خؤ دزينةوة لة مةرطو ذيانى دواى مةرط هيض كةس رِزطاردةكات لة رِووبةرِوو بوونةوةى ئةم رِاستية ؟ بة دلَنيايةوة وةلاَمى ئةم ثرسيارة " نةخيَرة " . هةركة ئادةميزاد دنياى جيَدةهيَلَيَت و دةمريَت, ئةوسا بير لةمردنةكةى دةكاتةوة و ئامادة دةكريَت بؤ رِؤذى دوايى. لةم بارةيةوة ثيَغةمبةر (د.خ) دةفةرمويَت : " زؤر بير لة مردن بكةنةوة, ثةروةردطار دلَ و دةرونى ئةو كةسة دةكاتةوة كة زؤر بير لة مردن دةكاتةوة و مردنةكةى بؤ ئاسان دةكات " ( أبو هريرة )

ئةوانةى كة بير لة مردن و دوارِؤذى خؤيان ناكةنةوة و فةرامؤشى دةكةن,ئةوسا لة رِؤذى دواييدا واق ورِماو دةبن بةهؤى كاروانى ذيانى دنياييان كة بة مردنيان شاد دةكات. ئةوسا دةلَيَن كاتيَك كة طةنج و لاو بووين, خةريكى دروستكردنى ذياتى دنيا بووين, دةمان طووت با بير كردنةوة لة مردن بؤ ئةو كاتة بيَت كة ثير بووين. بةلاَم كة مردن يةخةى طرتن, ئةوسا تيَدةطةن كة هةرطيز جاريَكى تر ئةو دةرفةتةيان بؤ نارِةخسيَندريَتةوة. ئةمةش لةبةر ئةوةية كة مردن تةنها بةدةست ثةروةردطارة. ئاسايية كة يةكيَك لة تةمةنى لاوى دا بمريَت و نةطاتة تةمةنى ثيرى. لةم بارودؤخةشدا , ئةو ثيلان و ئاواتانةى كة بؤ داهاتووى خؤى دايرِشتبوون , وةجيَبةجيَكردنى فةرمانةكانى ثةروةردطاريشى دواخستبوو, ئةوسا دةبنة هؤى ثةشيمان بوونةوة يةكى سةخت و تؤقيَنةر بؤى.

ئةو كةسانةى كة دوور لة بةرنامةى ثةروةردطار ذيان بةسةر دةبةن وةهةروةها ئةوانةش كة لة كاتى سةرةمةرطدا ثةشيمان دةبنةوة, ئةمانة لة رِؤذى دواييدا ثةنجةي ثةشيمانى دةطةزن. طةر تةوبةيةكيش سةرضاوةكةى ترسى مردن نةبيَت و دلَسؤزى ئةو كةسة دووثات نةكاتةوة كة ئامانج ليَى ثاك كردنةوةى دلَ و دةروونة, ئةوة ثةروةردطار ئةو تةوبةيةى ليَ وةرناطريَت و قبوولَى ناكات.

سةرةراى هةبوونى مردن, خؤ بةستنةوة بة خؤشى و رِابواردنى ذيانى ئةم دنياية, ئةو كةسانة ناضار دةكات بةنائوميَديةوة ململانىَ لةطةلَ يةكتريدا بكةن بؤ خؤ دةربازكردنيان لةو كاتةى كة هةست دةكةن مةرط نزيك بؤتةوة ليَيان, بةلاَم ئةو ململانيَية هيض سودو قازانجيَكيان ثيَ نابةخشيَت. ثةروةردطار ئاطادرة بة دوورِوويى و ناثاكى ئةو كةسانة, ضونكة ئةو زؤر نزيكترة لة ئادةميزاد زياتر لة ووردة دةمارةكانى مل كة خويَن لة ميَشك بؤناو دلَ دةطوازنةوة.هةروةها ثةروةردطار ئاطاداريشة بةوةى كةضى لة ناخى مرؤظدا هةية وةك بيروباوةرِة قوولةكانى ناو دلَ و نهيَنيةكانى. ثةروةردطار لة قورئانى ثيرؤزدا ئاطادارمان دةكاتةوة بةوةى كة تةوبةيةك قبوولَ ناكات طةر بيَتو دامةزراوبيَت لةسةر ترسى مردن لة دوا ساتةكانى ذياندا: " تةوبةو ثةشيمانى بؤ ئةو كةسانة نية كة بةردةوامن لةسةر طوناهو تاوان, ئةو كاتةى مردن بةرؤكيان بطريَت ئةوسا بليَن : ئةوة ئيتر من بةرِاستى لة ئيَستةوة تؤبةم كرد, تةوبة لةوانةش وةرناطيريَت كةبة كافرى دةمرن, بؤ ئةو جؤرة تاوانبارانة هةموويان سزايةكى بة ئيَشمان ئامادةكردووة " [ س – النساء - 18 ].

لة ضةند ئايةتيَكى ديكةدا ئاماذة بةوة دراوة كة دواى بةخشيتى دةرفةت و ماوةى تازة بة دوورِوو و ناثاكةكان, كةضى ئةوانة دووبارة دةست دةكةنةوة بة هةلَويَسة خراث و ناسوثاسطوزارةكانيان:

" ئةطةر ئةوانة ببينى (لة قيامةتدا) لةسةر ليَوارى دؤزةخ رِاوةستيَنراون دةلَيَن : خؤزطة جاريَكى تر بيانطيَرِاينايةتةوة بؤ دنيا ئةوسا هةرطيز نيشانة و بةلَطة و ئايةتةكانى خوامان بةدرؤ نةدةزانى و باوةرِى بةتينمان ثيَدةبوو. نةخيَر رِاست ناكةن و برِوا ناهيَنن, بيَطومان ئةوة ئاواتيَكى ئةستةمة, هةموو ئةو كاروكردةوة و ثيلانانةى كة ثيَشتر دةيانشاردةوة, ئيَستا وا ئاشكرا بووة بؤيان, خؤ ئةطةر بطيَردريَنةوة بؤ (دنيا) ئةوةهةر دةست دةكةنةوة بةو كاروكردةوانةى كة جاران دةيان كرد, بةرِاستى ئةوانة هةر درؤ دةكةن و درؤزنن " [ س – الانعام – 27-28 ].

هةر لةبةر ئةم هؤيةشة ئةو ذيري و هؤشمةندية نارِاستةى كة سةرضاوةى طرتووة لةو بيرؤكةيةى كة دةلَيَ : تةوبة دةكةم و ثةشيمان دةبمةوة طةر بيَتو كات و رِؤذطاريَكى ترم بؤ برِةخسيَندريَتةوة. ئةم جؤرة بيركردنةوانة هيض كةس رِزطار ناكةن لة ئازاو ئةشكةنجةى دؤزةخ. كةواية ئةو كةسةى كة نايةويَت ئةو سزا سةختة و هةتاهةتاية بضيَذيَت لة دواى مردنيدا, ثيَويستة بؤ ئةو ئامانج و مةبةستة بذييَت كة رِؤذيَكدا ديَت بة دلَنيايةوة دةطةريَتةوة بؤ لاى ثةروةردطار و تووشى ليَثرسينةوة دةبيَت لةسةر هةموو ئةو كاروكردةوانةى كةلة دنيادا ئةنجامى داون.